CENNETÜ’L-BAKÎ NEDİR?
Cenne Cennetü’l-Bakî Nedir? Nerede Bulunur? Fazileti ve Önemi…
Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in kabrine yüz metre mesâfede bulunan meşhur Medîne kabristanı anlamına gelir.
CENNETÜ’L-BAKÎ NEDİR?
Medine’nin Bakī‘ veya Bakīu’l-garkad adı verilen bu mezarlığı, şehrin güneydoğusunda Mescid-i Nebevî’nin yakınında, Kanûnî Sultan Süleyman devrinde yapılmış ve günümüzde yıkılmış olan kale duvarlarının dışında bulunmaktadır. Eskiden buraya Bakī‘ kapısından geçilirken bugün Mescid-i Nebevî ile arasında bina kalmamıştır.
Hz. Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem- tarafından mezarlık olarak kullanılmasına karar verilmeden önce Bakı‘ “garkad” adı verilen bir tür çalılıkla kaplı bir yerdi. Resûl-i Ekrem ashabından vefat edenlerin defnedilmesi için bir yer arayarak Bakı‘ mevkiini mezarlık olarak kararlaştırdı.
CENNETÜ’L-BAKÎ’YE İLK DEFNEDİLEN SAHABİ
Türkler arasında daha çok Cennetü’l-bakī‘ adıyla meşhur olan bu mezarlığa muhacirlerden ilk defnedilen Osman b. Maz‘ûn’dur R.a. Hz. Peygamber onun baş ve ayak uçlarına kendi getirdiği iki taşı koydu; sonra da, “Bu âhirete ilk gidenimizdir” diyerek buraya Revhâ adını verdi. Daha sonra vefat eden bir kimsenin nereye defnedileceği sorulduğu zaman Hz. Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, “Âhirete ilk gidenimiz olan Osman b. Maz‘ûn’un yanına” buyururdu. Ensardan Bakı‘a ilk defnedilen ise Es‘ad b. Zürâre’dir R.a.
CENNETÜ’L-BAKÎ’DE YATAN BAZI EHL-İ BEYT VE SAHABİLER
Hz. Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, oğlu İbrâhim vefat edince aynı yere defnedilmesini emretti; kabrinin üstüne su döktü ve buraya Zevrâ adını verdi. Bunun üzerine Medine’deki her kabile Cennetü’l-bakī‘da kendileri için bir yer ayırdılar. Hz. Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in kızlarından Rukıyye ve Zeyneb de buraya defnedildiler; sonradan Hz. Fâtıma ile oğlu Hz. Hasan da Bakı‘a gömüldüler. Kerbelâ’da şehid edildikten sonra Dımaşk’a götürülen Hz. Hüseyin’in başı Yezîd tarafından Medine’ye gönderilince annesinin yanına defnedildi (İbn Sa‘d, V, 238). Hz. Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in amcası Abbas ile halası Safiyye bint Abdülmuttalib ve bazı torunları da burada yatmaktadır. Bakı‘a defnedilenler arasında, Hz. Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in “benim ikinci annem” dediği Hz. Ali’nin annesi Fâtıma bint Esed ile süt annesi Halîme, Resûl-i Ekrem’in zevcelerinden başta Hz. Âişe olmak üzere Hafsa, Ümmü Seleme, Zeyneb bint Huzeyme, Zeyneb bint Cahş, Safiyye, Reyhâne ve Mâriye bulunmaktadır. Cennetü’l-bakī‘a birçok sahâbî yanında Ehl-i beyt’in ileri gelenleri, tâbiîn neslinden birçok kimse defnedilmiştir. Sahâbîlerden ise Halife Hz. Osman, Abdurrahman b. Avf, Sa‘d b. Ebû Vakkās, Abdullah b. Mes‘ûd, Suheyb b. Sinân ve Ebû Hüreyre zikredilebilir.
PEYGAMBERİMİZ’İN CENNETÜ’L-BAKÎ ZİYARETLERİ
Hz. Âişe’nin rivayetine göre Resûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- zaman zaman Cennetü’l-bakī‘a gider ve orada medfun bulunanlara dua ederdi. Bazı cenaze namazlarını burada kıldırırdı. Habeşistan hükümdarı Ashame’nin gıyabî cenaze namazını da Bakı‘da kıldırmıştı. Bazan ordularını buradan sefere uğurlardı.
CENNETÜ’L-BAKÎ’DE YAPILAN TÜRBELER
Hz. Hasan ile Hz. Abbas’ın kabirlerinin üzerine 529’da (1135) Müsterşid-Billâh’ın emriyle, bir kapısı ziyaret için hergün açılan iki kapılı yüksek bir kubbe ve türbe yapılmıştır. Eyüp Sabri Paşa, Kubbe-i Ehl-i beyt adı verilen bu türbenin türbedarlık ve bevvâblık vazifesinin padişah beratı ile Şâfiî müftüsü Seyyid Ca‘fer b. Süleyman el-Berzencî nesline verilmiş olduğunu zikreder (Mir’âtü’l-Haremeyn, II, 982). Hz. Osman’ın kabri üzerine de 601’de (1205) Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin emriyle bir kubbeli türbe yapılmıştır. Evliya Çelebi Bakı‘da türbesi bulunanların adlarını zikrettikten sonra sandukalarının altın işlemeli yeşil atlasla örtülü olduğunu, türbedarların “öd-i mâverdî” yakarak ziyaretçilere güzel koku sunduklarını, Hz. Âişe’nin türbesinin Kanûnî Sultan Süleyman tarafından 1543’te yenilendiğini, ayrıca Hz. Peygamber’in, annesi Âmine’yi Ebvâ’dan buraya süt annesi Halîme’nin yanına hicretin 6. yılında nakletmiş olduğunu haber vermektedir.
1806 yılında Suûd b. Abdülazîz Medîne-i Münevvere’yi istilâ edince Cennetü’l-bakī‘daki mezar taşlarını ve türbeleri yıktırdı; II. Abdülhamid bunları yeniden yaptırmışsa da 1926’da Suûdîler’den Abdülazîz b. Suûd türbe ve mezarları yeniden yıktırmıştır. Bugün hiçbir türbe ve mezar taşının bulunmadığı Bakı‘ yine mezarlık olarak kullanılmaktadır.
CENNETÜ’L-BAKÎ İLE İLGLİ HADİS VAR MI?
Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyururlar:
“Medine’de vefat etmeye muktedir olan orada vefat etsin! Zira ben, orada vefat edene şefaat ederim.” (Tirmizî, Menakıb, 67/3917)
CENNETÜ’L-BAKÎ KROKİSİ
CENNET’ÜL BAKİ’DE HANGİ SAHABİ (R.A) NEREDE
Efendimiz’in Amcası Abbas (r.a)
Muhammed b. bakır (r.a)
Zeynel Abidin (r.a)
Hz Hüseyin’in (r.a) mübarek başı
2-Efendimiz’in (sallallahu Aleyhi vessellem) kızları, ümmü gülsüm, Rukiyye, zeynep (r.anhum)
3-Efendimiz’in (sallallahu Aleyhi vessellem) Hanımları.
4-Abdullah b. Cafer (r.a) Hz. Ali’nin (r.a) yeğeni ve Habeşistan’da doğan ilk sahâbî.
Akil b. Ebu Talib Hz. Ali’nin (r.a) Abisi
5-Efendimiz’in (sallallahu Aleyhi vessellem) Baki ehline Dua ettiği yer. (Akil b.Ebu talip’in evin köşesi)
6-imam malik (r.a) talebesi imam nafi (r.a)
7-Efendimiz’in (sallallahu Aleyhi vessellem)
Halaları, Atike binti Abdulmuttalib
8-Efendimiz’in (sallallahu Aleyhi vessellem)
En son vefat eden erkek çocuğu hz ibrahim.
Huneys b. Huzafe el-Sehmi (r.a)
10-Bera b. Marur (r.a) Ebu Talha El-Ensari (r.a) Rifaa b. Rafi (r.a)
11–Uhud Şehitleri ve Harre Şehitleri
Uhud şehidlerinin defnedildiği Meşhed-i Uhud denilen yerin bir kısmının sel yatağına yakın olması ve Medine’nin su ihtiyacını karşılayan kanalın buradan geçmesi sebebiyle bazı kabirler kırk altı yıl sonra Cennet’ül-baki’ye nakledilmiş, Hz. Hamza (r.a) ile birlikte şehidlerin çoğu orada kalmıştır.
HIŞ KEVKEB
Hz Osman b. Affan (r.a) şehid edildikten sonra na’şının Baki Mezarlığı’na defnedilmesine engel olundu. Bu nedenle Osman b. Affan’ın (r.a) cenazesi, Baki Mezarlığı’nın dışında doğu tarafına düşen ve ‘Hış Kevkeb’ denilen yere defnedildi. Ancak Muaviye’nin (r.a) hilafet döneminde Medine valiliğine atanan Mervan b. Hakem, Baki Mezarlığı ve Hış Kevkeb arasındaki duvarı kaldırtarak Osman b. Affan’ın (r.a) mezarını Baki sınırları içerisine ekletmiş oldu:
13-Efendimiz’in (sallallahu Aleyhi vessellem)
Süt Annesi Halime-i sadiyye (r.anhum)
14-Fatma binti esed (r.anhum) Hz Ali’nin (r.a) Annesi. Ebu said el-hudri (r.a)
16-Mahmud Sami Ramazanoğlu (k.s)