Akabe Mescidi – Biat Mescidi
Akabe Mina’da bulunan Cemre-i Kübra (büyük şeytan)dan Mekke-i Mükerreme istikametine doğru az ilerde sağ tarafta bir mescit bulunmaktadır. Bu mescide Akabe Mescidi veya Biat Mescidi denmektedir. Bu mescidin bulunduğu yerde tarihin akışını değiştiren biat olayı yaşanmıştır. Bu büyük olayın anısına yapılan bu mescid, tarih boyunca birçok defa yenilenmiştir. Bizim için önemli olan, bu mescidin bulunduğu yerin hatırasıdır. Burası, hac mevsiminde Medine’den gelen sahabilerin Resûlullah (s.a.s.) ile buluşarak ona biat ettikleri yerdir.
Birinci Akabe Biatı’na katılan sahabiler ve İslamiyet’in Medine’de yayılması…
AKABE BİATI NE ZAMAN VE KİMLER ARASINDA YAPILDI?
Nübüvvetin on birinci yılına (620) rastlayan Bir gece vakti Kâbe’yi ziyârete gelmiş bulunan altı kişilik Medîneli bir topluluk, Akabe mevkiinde Resûlullâh’a rastladılar. O’nun cihanları aydınlatan nûruna bakarak:
“Bu ne güzel bir insan!” diye aralarında söyleştiler. Gönüllerine o an, târif edemeyecekleri bir haz veren ve içlerindeki muhabbet filizlerini yeşerten rahmet damlaları akmaya başladı. O sırada yanlarına yaklaşan Hazret-i Peygamber de, nübüvvet vazîfesi mûcibince herkesi olduğu gibi onları da İslâm’a dâvet için seslendi:
“–Biraz otursanız da sohbet etsek!” dedi.
Medîneli altı kişilik bu tâlihli grup,
böylesine hayran kaldıkları bir zât ile konuşabilmeyi canlarına minnet
bildiler. Hemen Peygamber Efendimiz’in etrâfına, ışığın çevresindeki pervâneler
misâli toplanıverdiler. Medine’nin ilk Müslümanları oldular bazi Rivayatlarda
isimleri sunlardi.
1) Es ad ibn zurare
2) Avf ibni haris
3) Rafi ibn malik
4) Kutbe ibn amir
5) Ukbe ibn amir
6) Cabir bin Abdullah
Allâh Resûlü, onlara Kur’ân-ı Kerîm’den âyetler okuyarak İslâm’ı teblîğ etti.
İki cihân saâdetini istiyorlarsa, bu îman dâvetine icâbet etmeleri gerektiğini
söyledi.
Medîneliler, yakında bir Peygamber geleceğini atalarından işitmişler, ayrıca komşuları olan Yahûdîlerden de sık sık duymuşlardı. Peygamber Efendimiz’in dâvetini işitince birbirlerine:
“–Arkadaşlar! Vallâhi bu, Yahûdîlerin geleceğinden bahisle bizi tehdid ettikleri Peygamberdir! Sakın, Yahûdîler O’na îmân etmekte bizi geçmesinler.” dediler.
MEDİNELİ İLK MÜSLÜMANLAR
Resûl-i Ekrem’in, ilk gördükleri andan beri hayrân oldukları nûrânî çehresine bir daha baktılar ve anlattıklarının hakîkat olduğunu idrâk ederek ilâhî dâvete şevkle “evet” dediler. Hep birlikte kelime-i şehâdet getirdiler:
أَشْهَدُ أَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ
AKABE BİATI NEDİR?
Peygamber Efendimiz onlara, Müslümanlarla Medîne’ye geldikleri takdirde kendilerine yardımcı olup olamayacaklarını sordu.
Medîne’nin bu ilk Müslümanları ise, Evs ve Hazrec kabîleleri arasında pek şiddetli savaşlar olduğunu, aralarındaki düşmanlığın had safhaya vardığını, bu sene gelecek olurlarsa, kendilerine tam mânâsıyla yardım edemeyeceklerini söyleyerek bir yıl mühlet istediler. Medînelileri İslâm’a dâvet etme sözü vererek gelecek sene hac mevsiminde tekrar gelmeyi vaad ettiler.
MEDİNE’DE İSLAMIN YAYILMASI
Bu küçük îman kâfilesi, memleketlerine bambaşka bir neş’e ve huzur içinde döndü. Cehâlet kirlerinden arınmış, üzerlerindeki kasvetin ağırlığı dağılmış ve bir kuş gibi hafiflemişlerdi. Medîne’ye vardıkları zaman, Hazret-i Peygamber’i anlatmaya ve insanları İslâm’a dâvet etmeye başladılar. Medîne’de, içinde Hazret-i Peygamber’in bahsedilmediği tek bir ev bile kalmadı.(İbn-i Hişâm, II, 38; İbn-i Sa’d, I, 219; Heysemî, VI, 40.)
“Birinci Akabe Bey’ati” ( Nübüvvetin on ikinci senesi (621) Zilhicce ayında)
Altı kişiyle Mekke’ye gelip Akabe’de îman nûru ile şereflenen Medîneliler, bir sonraki yıl on iki kişi olarak geldiler. Buluşma yerleri yine Akabe oldu.
Allâh Resûlü, yeni gelenleri de tevhîde dâvet etti. Arkadaşlarından İslâm’ın yüceliğini ve güzelliğini işitip Peygamber Efendimiz’in medh ü senâsını dinleyen diğer altı kişi de îmân ettiler.
Akabe görüşmesinden farklı olarak, bu seferki buluşmada Hazret-i Peygamber’e bey’at edildi. Medîneliler, Allâh Resûlü’nün elini tutmak sûretiyle ilk bey’atlerini yapıp söz verdiler. Bu bey’at sebebiyle ikinci Akabe görüşmesine “Birinci Akabe Bey’ati” denilmiştir.
Bu bey’atte Medîneliler, Allâh Resûlü’ne şunları taahhüd ettiler:
1- Allâh’a hiçbir şekilde şirk koşmamak.
2- Hırsızlık yapmamak.
3- Zinâya (fuhşa) yaklaşmamak.
4- Kız çocuklarını diri diri gömmemek.
5- Kimseye iftirâ etmemek.
6- Allâh’a ve Peygamberi’ne itaatten ayrılmamak. (Buhârî, Menâkıbu’l-Ensâr, 43)
Medînelilerin bu ilk taahhüdü, İslâm târihi için bir dönüm noktası oldu. Bununla Hicaz ve bütün Arabistan’da hüküm sürmekte olan şirk, zulüm ve kötü âdetlerin ortadan kaldırılması husûsunda ahit verilmiş oluyordu.
Hz. Peygamber Yesrib halkına İslâm’ı ve Kur’an’ı öğretmesi, orayı İslâm’ın merkezi olmaya elverişli hale getirmesi için Mus‘ab b. Umeyr’i Yesrib’e gönderdi. Bir yıl boyunca Mus‘ab’ın gösterdiği faaliyet, Yesrib’in iki büyük reisi Sa‘d b. Muâz ile Üseyd b. Hudayr’ın müslüman olmaları ve çevrede İslâmiyet’in büyük kabul görmesi gibi birçok faydalar sağladı.
İKİNCİ AKABE
(Nübüvvetin on üçüncü senesi (622) hac mevsiminde)
İkinci Akabe Biatı nedir? İkinci Akabe Biatı’nın maddeleri nelerdir? İkinci Akabe Biatı’nın sonuçlarının İslam tarihi açısından önemi nedir?
Birinci Akabe görüşmesinden bir sene sonra Medîneliler, yine hac mevsiminde Resûlullâh ile görüştüler. Bu sefer ikisi kadın, yetmiş beş kişiydiler.
İKİNCİ AKABE BİATI NEDİR?
Birinci Akabe görüşmesinden bir sene sonra Medîneliler yine Allâh Resûlü’ne bey’at ettiler. Buna da “İkinci Akabe Bey’ati” denildi.
Kâfilenin başında gelen Musap (r.a.) kendi evine yaklaşmadan önce Resûlullâh’ın yanına gitti. Ensâr’ın İslâm’ı hızla kabûl etmelerini haber verdi. Hz. Peygamber, Musap’ın (r.a.) getirdiği haberlerle mesrûr oldu.
Musap’ın (r.a.) önce Allâh Resûlü’nün yanına varması, müşrik annesinin kulağına gidince çok kızdı. O ise:
“–Ben Resûlullâh’tan önce kimsenin yanına gitmem, O varken kimseye öncelik veremem.” dedi.
Efendimiz’den izin istedikten sonra annesinin yanına vardı ve onu İslâm’a dâvet etti. (İbn-i Sa’d, III, 119)
İşte ashâbın Resûlullâh’a muhabbeti böyleydi. Câbir (r.a.) der ki:
“Hz. Peygamber Efendimiz’in kendisini ve müslümanları himâye edecek bir kabîle arayıp da kimsenin O’na kucak açmadığı günlerde, Allâh Teâlâ bizi Yesrib (Medîne)’den O’na gönderdi de, biz îmân ettik ve kendisini himâye ettik. Bizden biri gidip Allâh Resûlü’ne îmân ederdi, Efendimiz de kendisine Kur’ân okurdu. Evine döndüğü zaman bütün ev halkı ona uyarak müslüman olurlardı. Ensâr evlerinden, içinde İslâm’ın açıklanmadığı bir ev kalmadı. Sonra da bir araya gelerek konuştuk ve:
«−Resûlullâh’ı daha ne zamâna kadar Mekke dağlarında ezâ ve cefâ içinde bırakacağız?!» dedik.
Bunun üzerine hac mevsiminde bey’at etmek üzere O’nun yanına vardık.” (Ahmed, III, 322; Hâkim, II, 681-682)
Bu tâlihli kişiler, Peygamber Efendimiz’le teşrik günlerinde Akabe mevkiinde buluşmak üzere sözleştiler. Allâh Resûlü Medînelilere:
“−Uyuyanı uyandırmayın, zamânında buluşma yerine gelmeyeni de beklemeyin!” buyurdu.
Gecenin üçte biri geçince Fahr-i Kâinât Efendimiz ile kararlaştırdıkları gibi Akabe mevkiine giderek O’nu beklemeye başladılar. Nihâyet, Rasûlullâh Efendimiz amcası Abbâs ile birlikte geldi. Abbâs, henüz Müslüman olmasa da Ebû Tâlib’den sonra yeğeninin himâyesini üzerine almıştı. Medînelilerin, Allâh Rasûlü’nü kendi beldelerine dâveti üzerine Peygamberimiz’in amcası Abbâs, onlara şöyle dedi:
“–Ey Medîneliler! Bizler O’nu düşmanlardan koruduk. Yine de koruyacağız. O’nun aramızdaki mevkii yüksektir. Fakat siz sevgi ve saygınızdan dolayı daha emniyette olması için Medîne’ye dâvet ediyorsunuz. O da bu arzudadır. Ancak O’nu düşmanlardan koruyabilecekseniz memleketinize götürünüz. Ben sizden O’nu yardımsız bırakmayacağınıza, aldatmayacağınıza dâir, kat’î bir söz almak istiyorum. Çünkü komşularınız olan yahûdîler yeğenime düşmandırlar. Onların tuzak kurmayacaklarından emin değilim. Arap kabîlelerinin de düşmanlıklarına göğüs gerebilecek kadar savaş gücüne mâlikseniz bu işe teşebbüs ediniz. Aranızda iyice görüşünüz ki sonra bu hususta ihtilâfa düşmeyesiniz! Şâyet yanınıza vardıktan sonra korkup O’na yardım edemeyecek, kendisini muhâliflerinin eline bırakacaksanız, kendinize güveniniz yoksa, şimdiden bu dâvetten vazgeçiniz! Aranızda konuşmak isteyen varsa buyursun konuşsun, fakat konuşmasını fazla uzatmasın. Zîrâ her tarafta müşriklerin gözcü ve câsusları vardır! Buradan dağıldığınız zaman da, bu meseleyi gizli tutunuz!”
Es’ad bin Zürâre (r.a.) ayağa kalkarak, Peygamber Efendimiz’in amcası Abbâs’ın dile getirdiği endişelere cevap mâhiyetinde şöyle bir konuşma yaptı:
“−Yâ Resûlallâh! Sen bizi öteden beri inandığımız dînimizi bırakmaya ve kendi dînine tâbî olmaya dâvet ettin. Bu çok zor ve ağır bir şey olduğu hâlde, biz Sen’in bu teklifini kabûl ettik. Sen bizi, yakın uzak bütün müşrik akrabâ ve komşularla alâkalarımızı kesmeye dâvet ettin! Bu da çok zor ve ağır bir şey olduğu hâlde biz Sen’in bu teklifini de kabûl ettik! Bizler, kendisini, değil sâdece kavmi, amcalarının bile öldürmek istedikleri bir zâtın himâyesini üstlendiğimizin farkındayız. Buna rağmen, biz Sen’in bu husustaki teklifini de kabûl ettik. Ey Allâh’ın Resûlü! Biz kendimizi, oğullarımızı ve kadınlarımızı müdâfaa ettiğimiz gibi Sen’i de muhâfaza edeceğiz. Eğer biz bu ahdimizi bozarsak, Allâh’ın ahdini bozmuş bedbaht kimseler olalım! Yâ Resûlallâh! Bu, Sana karşı bizim sadâkat yeminimizdir! Yardımına sığınılacak olan ancak Allâh Teâlâ’dır!”
Esat’tan sonra Abdullâh bin Revâha (r.a.) ayağa kalkarak, Resûlullâh’a:
“–Yâ Resûlallâh! Rabbin ve kendin için bize istediğin şartı koşabilirsin.” dedi.
Habîb-i Hüdâ Efendimiz şöyle buyurdu:
“–Rabbim için şartım, O’na ibâdet etmeniz ve hiçbir şeyi O’na şirk koşmamanızdır. Kendi hakkımdaki şartım ise, canlarınızı ve mallarınızı nasıl koruyorsanız, beni de öylece korumanızdır.”
Medîne’den gelen mübârek sahâbe topluluğu sordular:
“–Böyle yaparsak karşılığında bize ne vardır?”
Hz. Peygamber cevâben:
“–Cennet vardır!” buyurunca, oradakiler:
“–Ne kârlı bir alışveriş! Bundan ne döneriz, ne de dönülmesini isteriz!” dediler. (İbn-i Kesîr, Tefsîr, II, 406)
Abdullâh bin Revâha (r.a.), Mûte harbinde bu kârlı alışverişi tamamlamış, Hz. Peygamber’den şehît olacağı müjdesini alarak, savaşta can vereceğini bile bile büyük bir iştiyak ile muhârebeye katılmış, malını beytü’l-mâle, canını da Cenâb-ı Hakk’a takdîm ederek Cennet-i A’lâ’ya uçmuştur. Diğer sahâbîler de muhtelif yerlerde, Allâh yolundaki cihâd ve gayretlerine devâm ederek bu bey’atlerine sâdık kalmışlar, mânevî ticâretlerini bereketlendirmişlerdir.
Medîneli müslümanların yapmış oldukları bu bey’at ile alâkalı olarak şu âyet-i kerîme nâzil oldu:
اِنَّ اللهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِى سَبِيلِ اللهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِى التَّوْرَيةِ وَاْلاِنْجِيلِ وَالْقُرْاَنِ وَمَنْ اَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِى بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
“Allâh, mü’minlerden mallarını ve canlarını, onlara (verilecek) cennet karşılığında satın almıştır. Onlar, Allâh yolunda savaşırlar, öldürürler ve öldürülürler. (Bu), Tevrât’ta, İncîl’de ve Kur’ân’da Allâh üzerine hak bir vaattir. Allâh’tan daha çok sözünü yerine getiren kim vardır? O hâlde yapmış olduğunuz bu alışverişten dolayı sevinin! İşte bu, (gerçekten) büyük kurtuluştur.” (et-Tevbe, 111)
İKİNCİ AKABE BİATI MADDELERİ
Bundan sonra birkaç kişi daha söz alarak konuştu. Onların ardından Peygamber Efendimiz Medînelilere hitâb etti ve onlara Kur’ân-ı Kerîm okuyarak İslâm’ı anlattı. Sonra da hangi şartlar üzerine bey’at edeceklerini bildirdi. Önceki maddelere ilâveten şu hususlar da bu bey’atte zikredildi:
1. Emir, kumanda mü’minlerden her kimde olursa olsun, ona muhâlefet etmemek.
2. Allâh yolunda yürümekten dolayı müşrikler ve diğer münkirler tarafından ayıplanmaktan korkmamak.
3. Refahta ve sıkıntıda, sevinçte ve üzüntüde Allâh’ın Resûlü’ne itaat etmek ve O’nu kendi nefislerinden üstün tutmak; O’na hiçbir sûrette karşı gelmemek. Peygamber Efendimiz:
“−İçinizden bana on iki nakîb çıkarın ki onlar kabîlelerinin temsilcisi olsunlar!” buyurdu.
Medîneli Müslümanlar, dokuzu Hazrec, üçü de Evs kabîlesinden olmak üzere on iki nakîb çıkardılar. Hz. Peygamber temsilcilere:
“−Havârîlerin Îsâ bin Meryem için kefîl oldukları gibi sizler de kavminizin kefillerisiniz. Ben de Müslüman olan kavmimin kefîliyim!” buyurdu. Nakîbler:
“−Evet!” dediler.
Hazret-i Peygamber’in amcası Abbâs, bir ağacın altında Peygamberimiz’in elinden tutup Medîneli Müslümanlara birer birer bey’at ettirdi.
Bu bey’atte, Allâh Resûlü dâvet edilerek Medîne’ye hicreti kararlaştırıldı. Çünkü o sıralar ismi Yesrib olan Medîne, her bakımdan İslâm’a kucak açmaya hazır bir hâle gelmişti.
Bey’at, gece yapıldığı için, bundan Mekkeli müşriklerin haberleri olmadı. Bey’atin yapılıp tamamlandığı sırada Akabe’nin üzerinden şeytan:
“−Ey Minâ halkı! Ey Kureyş cemaati! Muhammed ile yanında bulunan ve dinlerini değiştirmiş olanların sizinle savaşmak üzere toplanıp anlaştıklarından haberiniz yok mudur?!” diyerek keskin ve uzun bir çığlık kopardı. Resûl-i Ekrem:
“−Bu ses sizi korkutmasın! O, Allâh’ın düşmanı İblîs’in sesidir! Dinle ey Allâh’ın düşmanı! Senin de hakkından geleceğim!” buyurduktan sonra müslümanlara:
“−Hemen konak yerlerinize dağılınız!” buyurdu. Abbâs bin Ubâde (r.a.):
“−Seni, hak dîn ve kitapla gönderen Allâh’a yemin ederim ki istersen Minâ halkını da kılıçtan geçiririz!” dedi. Peygamber Efendimiz:
“−Biz bununla emrolunmadık! Sizler şimdi yerlerinize dönünüz!” buyurdu.
Müslümanlar yerlerine dönüp sabaha kadar uyudular. Sabahleyin Kureyş müşriklerinden bâzıları, müslümanların da içlerinde bulunduğu kâfilenin yanına gelerek Hz. Peygamber ile antlaşma yapıp yapmadıklarını sordular. Hiçbir şeyden haberi olmayan kâfiledeki müşrikler, yemin ederek böyle bir şeyin olmadığını söylediler. Ancak Kureyş müşrikleri, Akabe Bey’ati’ni araştırmaya devâm ettiler. Bey’at haberinin doğru olduğu anlaşılınca da, Medîne yollarını kestiler, müslümanları bulmak için her tarafa birlikler gönderdiler. Müşriklerin tâkipçileri yolda Sa’d bin Ubâde’yi (r.a.) yakaladılar:
“−Sen Muhammed’in dînine girdin mi?” diye sordular.
“−Evet!” deyince iki elini boynuna sıkıca bağladılar. Döve döve, uzun saçının perçeminden çeke çeke Mekke’ye götürdüler. Ona eziyet ve işkence etmeye başladılar. Daha önce kendilerine yardım ettiği ve haksızlıktan koruduğu Cübeyr bin Mut’im ile Hâris bin Harb hemen gidip Sa’d’ı (r.a.) müşriklerin elinden kurtardılar.
Medîneli mü’minler toplanıp kendisini kurtarmayı konuştukları bir anda, Sa’d (r.a.) yanlarına çıkageldi. (İbn-i Hişâm, II, 47-57; İbn-i Sa’d, I, 221-223; III, 602-603; Ahmed, III, 322, 461, 462; Heysemî, VI, 42-44)
İbn-i Abbâs (r.a.) şöyle demiştir:
Resûlullâh, Hz. Ebûbekir ve Ömer Muhâcirlerdendir. Çünkü onlar müşriklerden kaçarak Medîne’ye hicret etmişlerdir. Aynı şekilde Ensâr’dan da Muhâcirler vardır. Onlar da Akabe gecesi, şirk yurdu olan Medîne’den Resûlullâh’a gelmişlerdir. (Nesâî, Bey’at, 13)
Bu anlaşmadan sonra Hz. Peygamber ashabına Medine’ye hicret etmeleri için izin verdi. Aynı yıl içinde kendisi de Hz. Ebû Bekir’le hicret etti. Böylece İslâm tarihinde yeni bir dönem, Medine dönemi başlamış oldu.
MÜSLÜMANLARIN ALLAH İLE YAPTIKLARI ANLAŞMA
Akabe Bey’atleri, sâdece on iki veya yetmiş beş kişinin değil, bütün Müslümanların Cenâb-ı Hak ile yaptıkları bir akittir.
Bu dünyâ, âhiretin satın alınacağı pazardır. Resûlullâh ile yapılan bu bey’ate bizim de bütün kalbimizle iştirâk etmemiz ve Ashâb-ı Kirâm misâli “ne kârlı bir alışveriş” diyebilmemiz îcâb eder.
powered by Borlabs Cookie