Peygamberimizin Hanımları
Peygamber Efendimiz kaç evlilik yaptı? Peygamberimizin kaç eşi vardı? Hz. Muhammed (s.a.v.) neden çok evlilik yaptı? Peygamberimizin hanımları ve evliliklerindeki hikmetler…
Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ilk hanımı, Hz. Hatice validemizdir. Sevgili Peygamberimiz ilk evliliğini Mekke’de yaptığı sırada yirmi beş yaşında, Hz. Hatice annemiz kırk yaşındaydı. Peygamber Efendimiz’in Mekke döneminde yaptığı ikinci evlilik ise Sevde Binti Zema validemiz ile olmuştur. Peki Peygamber Efendimiz kaç evlilik yaptı? Peygamberimizin kaç eşi vardı?
PEYGAMBERİMİZİN HANIMLARININ İSİMLERİ
PEYGAMBERİMİZİN HANIMLARININ TABLOSU
PEYGAMBERİMİZİN HANIMLARININ HAYATI
Peygamber Efendimiz’in ilk eşi Hz. Hatice’dir. İbrahim dışındaki bütün çocukları Hz. Hatice annemizden olmuştur. Peygamberimiz, Mekke döneminde ikinci evliliğini Hz. Sevde validemiz ile yapmıştır. Medine döneminde de Hz. Ayşe, Zeynep Binti Huzeyme, Meymune Binti Haris, Mariye, Hafsa Binti Ömer, Zeynep Binti Cahş, Safiye Binti Huyey, Cüveyriye Binti Haris, Ümmü Seleme, Ümmü Habibe (r.a.) ile evlenmiştir. Peygamberimizin son evladı İbrahim, Hz. Mariye validemizden olmuştur. İşte kısaca Peygamberimizin hanımları ve hayatı…
HZ. HATİCE (R.A.) KİMDİR?
Peygamberimizin ilk hanımı Hz. Hatice’dir. Onunla evlendiğinde, Efendimiz’in yaşı 25, hanımının yaşı ise, 40’tır.
Hz. Hatice ilk Müslümanlardandır. Vahyin nüzulünün onuncu yılında, hicretten üç sene önce vefat etmiştir. Allah Resulü, Hz. Hatice’nin vefatı karşısında bir hayli üzülmüştü. Hz. Peygamber’in amcası ve müşriklere karşı koruyucusu olan Ebu Talib ile kendisiyle sükûnet bulduğu eşi Hatice’nin (r.a.) vefatı gibi üzücü olaylar peş peşe geldiği için bu yıla, “Hüzün Yılı” denilmiştir.
Resulullah’ın bu evliliği 25 yıl sürmüş, İbrahim dışındaki bütün evlatları da yine bu nâdide hanımdan olmuştur. Vefatı esnasında Resulullah’ın yaşı 50’dir.
Hz. Hatice’nin (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
SEVDE BİNTİ ZEM’A (R.A.) KİMDİR?
Sevde Binti Zema (r.a.) Peygamberimizin ikinci hanımıdır. İlk Müslümanlardandır. Eşi Habeşistan’a yapılan hicretten sonra vefat etmiş ve kimsesiz kalmıştı. Efendimiz, onunla evlenerek bu kalbi kırığın yarasını sardı, onu perişan olmaktan kurtardı ve ona enis oldu. Sadece Efendimiz’in nikahı altında bulunmayı düşünen Sevde validemizin, dünya adına istediği başka hiçbir şey yoktu. Allah Resulü ile evlendiğinde yaşı 55’ti. Bu evliliğin hikmeti, kimsesiz ve yardımcısız kalan bir hanımın elinden tutmak, emin bir yuvaya kavuşturmaktı.
Sevde Binti Zema’nın (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
HZ. AYŞE (R.A.) KİMDİR?
Hz. Ayşe, Resulullah’ın bâkire olarak evlendiği ilk ve tek kadındı. O, daha sonra halife olacak olan Hz. Ebubekir’in biricik kızıdır. Ayrıca, Hz. Ayşe çok zeki bir nâdire-i fıtrat ve nübüvvet dâvâsına tam vâris olabilecek yaratılışa sahip bir kadındı. Evlendikten sonraki hayatı ve daha sonraki hizmetleri de göstermiştir ki, O muallâ varlık, ancak Nebî zevcesi olabilirdi. Zira O, yerinde en büyük hadisçi, en mükemmel tefsirci ve en nâdide fıkıhçı olarak kendini gösteriyor, her yönüyle Hz. Peygamber’i temsil etmeye çalışıyordu.
O’nun Hz. Ayşe ile evliliği, yanından hiç ayrılmayan, çektiği sıkıntılara beraberce katlanan, mağara arkadaşı Hz. Ebubekir için en büyük bir mükâfat idi.
Hz. Ayşe’nin (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
HAFSA BİNTİ ÖMER (R.A.) KİMDİR?
Hz. Hafsa’nın eşi, Bedir Savaşı’nda şehit düşmüştü. Eşinin vefatına üzülmüş, yalnız başına kalmıştı. Babası Hz. Ömer, kızını önce Hz. Osman’a evlenmesi için teklif etmiş ancak O kabul etmemiş, ardından Hz. Ebubekir’e teklif etmiş, O da kabul etmemişti. Daha sonra da duruma şahit olan Allah Resulü, fazla beklemeden O’nunla evlenmek istediğini bildirmiş ve evlenmişti. Bu evlilik de, zaruretlerin getirdiği bir evlilik olup bununla o yüce insan Hz. Ömer’in gönlü hoş edilmiş, kocasının ölümüne üzülen ve yalnız kalan birisinin bu yalnızlığı giderildi.
Hafsa binti Ömer’in (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
ZEYNEP BİNTİ HUZEYME (R.A.) KİMDİR?
Peygamberimiz Hafsa’dan (r.a.) sonra Zeynep binti Huzeyme (r.a.) ile evlendi. Zeynep validemizin eşi Bedir’de şehit olan Ubeyde b. Hâris’tir. Yalnız başına ve kimsesiz kalan bu mübarek hanımın yaşı da 60’tı. Bu kimsesizlik zamanında kendisine yardım edecek bir ele şiddetle muhtaçtı. Onu bu ihtiyaç içerisinde gören şefkat ve merhamet Peygamberi, kendisini nikâhlayarak kendi kanatları altına almak istemişti. Zaten evlendikten iki yıl sonra da vefat etti.
Zeynep Binti Huzeyme’nin (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
ÜMMÜ SELEME (R.A.) KİMDİR?
Ümmü Seleme validemiz, ilk Müslümanlardandır. Önce Habeşistan’a sonra Medine’ye hicret etmişti. Eşi Uhud Savaşı’nda şehit olmuştu. Yurdundan ve yuvasından uzak, yetim çocuklarıyla hayat külfetini yüklenmiş bu hanıma, ilk şefkat elini Hz. Ebubekir ve Ömer uzattı. Ancak o, bu talepleri reddetti.
Daha sonra evlilik teklifini Resulullah yaptı ve kendisi de bu teklifi kabul etti. Böylece yetimleri, sıcak bir yuvaya kavuştu. Babalarının ölümünden duydukları üzüntüyü, Allah Resulü vesilesiyle unutmuş, hiçbir zaman gerçek bir babayı aratmayacak bir babaya kavuşmuş oldular.
Ümmü Seleme (r.a.) de Hz. Ayşe gibi dirayet ve fetaneti olan bir kadındı.
Ümmü Seleme’nin (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
ÜMMÜ HABÎBE (R.A.) KİMDİR?
Ümmü Habîbe (Remle binti Ebî Süfyan) (r.a.) validemiz, Mekke’de küfrün bayraktarlığını yapan Ebû Süfyân’ın kızıdır. İlk Müslümanlardandır. Eşiyle Habeş ülkesine hicret etti. Burada eşi önce Hıristiyan olmuş, sonra da ölmüştü. Ümmü Habibe yalnız başına kalmıştı. Allah Resulü, durumu öğrenince Necâşi’ye haber göndererek, tek başına kalan bu hanımın kendisine nikahlanmasını istedi. Bu duruma fevkalâde sevinen Ümmü Habibe’nin nikahı, Necâşi huzurunda kıyıldı.
Bu evlilikten sonra Müslümanların ve Peygamberimizin azılı düşmanı olan Ebû Süfyan, inananlara yaptığı işkenceyi hafifletmiş, içinde Allah Resukü’ne karşı olan kini birazcık da olsa dinivermişti. Daha geniş dairede ise, Emevîlerle bir akrabalık te’sis edilmiş oldu.
Ümmü Habibe’nin (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
CÜVEYRİYE BİNTİ HARİS (R.A.) KİMDİR?
Cüveyriye Binti Haris (r.a.) Müslümanlar, yapılan Müreysi gazvesinde galip gelmiş, pek çok ganimet elde edilmiş, bunun yanında 700 kadar da esir alınmıştı. Esirlerin içinde, Benî Mustalik kabilesinin başkanının kızı olan Cüveyriye de bulunuyordu.
Cüveyriye, Hâris b. Dırar’ın kızı idi. Hâris, Mustalikoğulları Yahudilerinin reisi idi. Cüveyriye önce Musâfi b. Saffan’la evlenmiş, Musâfi, Müreysi Muharebesi’nde ölmüştü. Cüveyriye, Peygamber Efendimiz’e müracaat ederek hürriyete kavuşmayı talep etmiş, Resulullah da onun fidyesini bizzat kendisi vererek hürriyete kavuşturmuştur. Babası gelip kızını götürmek isteyince, o Müslüman olarak Medine’de kalmayı tercih etti, bilahare de Resulullah ile nikahı kıyıldı.
Cüveyriye Binti Haris’in (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
SAFİYE BİNTİ HUYEY (R.A.) KİMDİR?
Safiye (r.a.) validemizin asıl adı Zeynep’tir. O dönemde Arabistan’da reislere düşen ganimet hissesine “Safiye” denilmektedir. Bu kadın da Peygamberimizin hissesine düştüğü için “Safiye” adını aldı. Ana-babası, Yahudilerin ileri gelenlerindendi. Hatta babası Nadiroğullarının reisi, annesi de Kureyza oğullarının reisinin kızıydı. Hayber gazvesinde, babası, kocası ve kardeşi öldürülmüş, kabilesinden pek çok kimse esir alınmıştı. Safiye, İslâm’a karşı aşırı bir şekilde kin ve nefretle doluydu.
Savaş sonrası Resulullah onu kendi nikahına alarak, yumuşamasını sağlamış oldu. Bu evlilikle de Yahudilerin önemli bir bölümüyle akrabalık kurulmuş, onların Müslümanlığı yakından tanımaları imkânı sağlanmış, düşmanların kötü bir kısım emellerinin, önceden bilinmesi kolaylaşmış ve Müslümanlığın sınırları bu vesileyle genişlemeye yüz tutmuştu.
Safiye Binti Huyey’in (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
HZ. MARİYE (R.A.) KİMDİR?
Peygamber Efendimiz, İslâm’a davet için hükümdarlara mektuplar gönderiyordu. Bunlardan birisi de Mısır hükümdarı Mukavkıs’tı. Mukavkıs, İslam elçisini güzel bir şekilde karşılamış, Hz. Peygamber’e birtakım hediyelerle birlikte iki de cariye göndermişti. Yolda bu iki cariye, İslam hakkında malûmat sahibi olduktan sonra, İslâm’ı seçmişlerdi. Bunlar Medine’ye varınca Resulullah, Mariye’yi kendisine almıştı. Bilahare onu azad ederek kendisiyle evlendi.
Peygamber Efendimiz’in son evladı İbrahim Mariye annemizden oldu.
Mariye’nin (Ümmü İbrahim) (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
ZEYNEP BİNTİ CAHŞ (R.A.) KİMDİR?
Hz. Zeynep validemiz Peygamberlikten 20 yıl yıl önce dünyaya gelmiş, Efendimizin hala kızı idi. İlk iman edenlerdendir. Asıl adı “Berre” idi. Resulullah onun adını “Zeynep” olarak değiştirmiştir. Babası Beni Esed kabilesinden Burre, annesi Efendimizin halası Ümeyye binti Abdulmuttalib’tir. O, Mekke’den Medine’ye ilk hicret edenler arasında yer aldı. Medine’ye hicret ettiğinde bekardı. Efendimiz onu evlâtlığı Zeyd b. Harise ile evlendirdi. Kısa bir süre sonra boşandı.
Hz. Zeynep’in gerek Efendimizden önce Hz. Zeyd’le evlendirilmesinde, gerekse daha sonra Efendimizin onunla evlenmesinde, diğer hanımlarından farklı olarak Cahiliyet devri adet ve geleneklerini kaldıran hükümler ortaya çıkmıştı.
Peygamber Efendimiz’in evliliklerinde gerek o zamanın münafıkları, gerekse yeni zamanın dalalet ehli tarafından en çok dile dolandrılıp itiraz edilen Hz. Zeynep’le olan evliliğidir. Ayrıca çok önemli hükümlerin ortaya çıkmasına sebep olan bir evliliktir. Bütün bu sebeplerle bu evliliğin nikâhı bir “Akd-i Semavi”dir. Yani bizzat Cenab-ı Hak tarafından kıyıldı.
Zeynep Binti Cahş‘ın (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
MEYMÛNE BİNTİ HARİS (RA) KİMDİR?
Meymûne binti Haris’in (r.a.) asıl ismi “Berre” olup, Resulullah tarafından “Meymûne” olarak değiştirilmiştir. Hz. Peygamber’in son evliliğidir. Hudeybiye antlaşmasından bir yıl sonra Hz. Peygamber’le Müslümanlar, Mekke’ye tavaf ziyaretine gitmişlerdi. Bu sırada Peygamberimizin amcası Abbas, Allah Resulü’ne Meymûne’yle evlenmesini teklifi etti. Zira Meymûne, Abbas’ın baldızı olup, nikah yetkisini ona vermişti. Peygamberimiz de bu teklifi kabul buyurarak, onunla nikahlandı. Bu durum karşısında Mekkeliler: “Demek ki, Muhammed hemşehrilerine hâlâ dostluk ve hayır duyguları besliyor.” yorumunu yaptı.
Bu evliliği yaptığında Resulullah, altmış yaşları civarındaydı.
Meymûne binti Haris’in (r.a.) hayatı için görsele tıklayınız!
Peygamberimizin Çok Evlilik Yapmasının Hikmetleri
Peygamber Efendimiz neden çok evlilik yaptı? Peygamber Efendimiz’in çok evlilik yapmasının hikmetleri nelerdir?
Resûlullâh ancak elli beş yaşlarından sonra birden fazla hanımla evlenmiştir. O’nun her bir evliliğinin pek çok sebep ve hikmeti vardır. Cenâb-ı Hakk’ın:
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللهَ وَالْيَوْمَ اْلآخِرَ وَذَكَرَ اللهَ كَثِيرًا
“And olsun ki, Resûlullâh’ta sizin için; Allâh’a ve âhiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allâh’ı çok zikredenler için, bir üsve-i hasene (en güzel örnek) vardır.” (el-Ahzâb, 21) buyurup insanlığa model şahsiyet olarak takdîm ettiği bir insan hakkında, sû-i zanda bulunmak ve hattâ iftirâ etmek, ancak dînî hakîkatlerden gâfil olmanın ve câhillikten öte bir kötü niyet beslemenin alâmetidir.
Zîrâ Rabbimiz, bize Sevgili Peygamberimiz’i her hususta örnek kılmıştır. Bunların en başta geleni ve en önemlisi âile hayâtıdır. Biz burada Peygamberimiz’in evlilik hayâtının bütün safhalarını ve diğer bütün annelerimizi anlatacak değiliz. Bu, bizim sınırlarımızı aşacağı gibi, satırlarımız da bunun için kifâyet etmeyecektir. Ancak bu evliliklerin belli başlı vasıflarını sayacak olursak, herhâlde yeterli ve doğru bir kanaate ulaşabiliriz.
İnsanda nefsânî arzularının en canlı olduğu dönem, şüphesiz ki gençlik dönemidir. Resûlullâh Efendimiz’in gençlik devresi gözden geçirildiğinde, O’nun hakkında söylenebilecek yegâne söz; O’nun büyük bir hayâ, iffet ve nâmus timsâli olduğudur. Bu, Mekkelilerin O’na vermiş olduğu “el-Emîn” isminden de kolayca anlaşılabilir. Yine müşrikler, Peygamber olduğunu îlân ettiği andan vefâtına kadar, hiçbir zaman Allâh Resûlü hakkında bu yönde çirkin bir iftirâda bulunmamışlardır.
PEYGAMBER EFENDİMİZ’İN EVLİLİKLERİ
Peygamber Efendimiz, Mekke devri boyunca iki defâ evlenmiştir. Hazret-i Hatîce vâlidemizle vukû bulan evliliği esnâsında Peygamberimiz 25 yaşında, Hazret-i Hatîce annemiz ise 40 yaşında, dul ve çocuklu bir hanımdı. Hatîce vâlidemizin vefâtına kadar, tam 25 yıl süren bu evlilik hayâtı boyunca, Allâh Resûlü başka bir kadınla evlenmedi. Hâlbuki o zamanki örf ve gelenekler başka kadınlarla evlenmesine de müsâitti.
Ancak Hatîce annemizin vefâtından sonra yine yaşlı ve dul bir kadın olan Hazret-i Sevde ile evlendi. Hazret-i Sevde’nin kocası, Habeşistan hicretinden sonra orada vefât etmiş, Hazret-i Sevde yalnız başına ve himâyesiz kalmıştı. Akrabâları da, Müslüman olduğu için ona baskı yapıyorlardı. Peygamber Efendimiz, yalnız kalan bu muhtereme hanımı himâye ve taltîf etmek gâyesiyle kendisiyle evlenmiştir. Bu evlilik nübüvvetin onuncu senesinde vukû bulmuştur. Hazret-i Hatîce ve Sevde vâlidelerimiz hariç diğer bütün annelerimizin Allah Resûlü ile evlilikleri hep Medîne döneminde tahakkuk etmiştir.
Medîne’ye hicretle yepyeni bir dönem başlamaktaydı. O bir Peygamber olmanın yanı sıra bir kumandan ve yeni kurulan devletin başkanı idi. Çağlar boyu her türlü insana mesajını en güzel şekilde ulaştırması gereken bir eğitimciydi. Bütün bu vasıfların evliliklerine de yansıdığı, çok rahat bir şekilde fark edilir. O’nun evlilikleri dînî, ictimâî, iktisâdî ve ahlâkî birçok sebep ve hikmete dayanmaktaydı.
“DİNİNİZİN ÜÇTE BİRİNİ AİŞE’NİN EVİNDEN ÖĞRENİN”
Peygamber Efendimizʼin evlendiği hanımlar arasında, yalnız Hazret-i Ayşe genç ve bâkire idi. Bu evlilik de hicrî birinci senede Medîneʼde vukû bulmuştur. Yaşı oldukça küçük olmasına rağmen, çok zeki ve anlayışlı olan Ayşe vâlidemiz sâyesinde, hanımlara âit fıkhî kâideler öğrenilmiş, Peygamberimiz’in vefâtından yaklaşık elli-altmış yıl sonraya kadar bu fıkhî meseleler birinci ağızdan Ashâb-ı Kirâma, onların hanım ve kızlarına, hattâ torunlarına ulaştırılmıştır. Efendimiz:
“Dininizin üçte birini Ayşe’nin evinden öğrenin!” (Deylemî, II, 165/2828) buyurmak sûretiyle bu hakîkate işâret etmiştir. Nitekim Peygamberimiz’den en çok hadîs rivâyet eden (Müksirûn) yedi şahıstan biri olan Hazret-i Ayşe, 2210 hadîs rivâyet etmiştir. Bunlardan 194’ü hem Buhârî, hem de Müslim tarafından birlikte (müttefekun aleyh olarak) nakledilmiştir.
Hakîkaten, Hazret-i Ayşe vâlidemiz, Kur’ân-ı Kerîm’i, helâlleri, haramları, fıkhı, tıbbı, şiiri, Arap hikâyelerini, neseb ilmini çok iyi bilirdi. Ashâb-ı kirâm hangi konuda ihtilâfa düşse hemen ona mürâcaat ederdi. Hattâ ashâbın ileri gelenleri dahî çözemedikleri meselelerde ona danışırlardı.[1]
Nitekim Ebû Mûsâ (r.a.):
“Rivâyet edilen herhangi bir hadîste bir müşkilât görürsek onu Âişe’ye sorardık. Mutlakâ onda bunun bir açıklamasını bulurduk.” demektedir. (Tirmizî, Menâkıb, 62)
Ayrıca Resûlullâh Efendimiz, Hazret-i Ayşe vâlidemizle olan bu izdivâcı sâyesinde, dostluğu çok eskilere dayanan Hazret-i Ebûbekir ile bir de akrabâlık bağı tesis ederek yakınlığını perçinlemiştir.
Aynı minvâl üzere, Peygamber Efendimiz, Hazret-i Ömer’in kızı Hazret-i Hafsa ile hicrî üçüncü senede vukû bulan evliliğinde de bu akrabâlık bağını gözetmiştir. Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh-, kocası Bedir’de yaralanıp sonra da şehîd olan kızı Hafsa’yı, sırasıyla Hazret-i Ebûbekir ve Hazret-i Osman’la nikâhlamak istemiş, fakat onların bu teklifi karşılıksız bırakmaları üzerine mahzûn olmuştu. Nihâyet hicretin üçüncü senesinde Peygamber Efendimiz, Hazret-i Hafsa’yla evlendi. Ve bu evlilik, eski dostların arasını da düzeltmiş oldu.
HZ. ZEYD EŞİNDEN NEDEN BOŞANDI?
Peygamber Efendimiz’in hicrî beşinci senede vukû bulan Hazret-i Zeynep ile izdivâcı ise en çok tartışılan, fakat pek çok hikmetleri bulunan bir evliliktir. Zîrâ Peygamber Efendimiz, halasının kızı olan Zeynep’i, -onun çok fazla gönlü olmamasına rağmen- âzatlı kölesi ve evlâtlığı Zeyd ile evlendirmiş ve böylece “zengin-fakir, asîl-köle” ayrımına son verdiğini, insanların bir tarağın dişleri gibi eşit olduğunu, en yakınları vâsıtasıyla îlân etmiştir. Daha sonra bu evlilik, Zeynep vâlidemizin ve akrabâlarının ısrarlı muhâlefetleriyle dayanılmaz hâle gelmiştir. Kocası Zeyd’in (r.a.) Allâh Resûlü’ne yaptığı boşanma mürâcaatları da sonuçsuz kalmıştır. Ancak Zeyd (r.a.) bu hâle dayanamayarak, sonunda Zeynep’i (r.a.) boşamıştır.
HZ. MUHAMMED (S.A.V.) EVLATLIĞININ EŞİYLE NEDEN EVLENDİ?
Müteâkip günlerde nâzil olan âyetlerle,[2] halasının kızı Zeynep’le Peygamber Efendimiz’in evlenmesi, Allâh tarafından emredilmiştir. Böylece Peygamberimiz câhiliye devrinin, “evlâtlığın eski hanımı ile evlenme yasağı”nı bu tatbîkâtıyla ortadan kaldırmış ve “öz evlât” ile “evlâtlık”ın birbirinden farklı olduğunu ortaya koymuştur.
Bu hâdise hakkında, “Hazret-i Peygamber, Zeynep’in güzelliğine hayran kalıp da onunla evlenmiştir.” şeklinde ileri geri ve cür’etkâr bir tavırla konuşanlar, şu hususları görmezden gelmektedirler:
Zeyneb, Peygamber Efendimiz’in halasının kızıdır. Çocukluğundan beri onu defâlarca görmüştür. Peygamber Efendimiz, Zeyd ile evlendirmeden önce evlilik teklif etse, Zeyneb vâlidemiz bunu seve seve kabûl ederdi ve evlenmesine de herhangi bir mânî yoktu. Fakat Hz. Peygamber, onu bizzat kendisi başka birisiyle evlendirmiş ve Zeyd’in boşanma taleplerini de defâlarca reddetmiştir.
Kısacası, bütün bu hâdiseler olacaktı ki, İslâm hukûkunun bâzı kâideleri Peygamber’in hayâtındaki tatbîkâtıyla teessüs etsin ve bunlara dâir şer’î bir mesned meydana gelsin.
Hayber’deki Yahûdî liderinin kızı Safiyye vâlidemiz ile evliliği ise Yahûdîlerle mevcut münâsebetleri -bir sıhriyet tesis etmek sûretiyle- düzeltmek içindir. Hicrî yedinci senede vukû bulan bu evlilik de siyâsî bir gâyeye matûftur. (İbn-i Hacer, el-İsâbe, 4, 347)
Yine bir kabîle reisinin kızı olan Cüveyriye (r.a.) ile izdivâcı da binlerce harp esîrinin aynı anda hürriyete kavuşmasına ve bu vesîleyle hidâyetlerine sebeb olmuştur. (Ebû Dâvûd, Itk, 2)
Allâh Resûlü’nün Ebû Süfyân’ın kızı Ümmü Habîbe ile evliliğinde ise, bu cefâkâr mü’minenin taltîf edilmesi söz konusudur. Zîrâ Ümmü Habîbe (r.a.), kocası Habeşistan’da irtidâd ettiği ve kendisi çok zor şartlar altında kaldığı hâlde, dînini müdâfaa etmiş ve o sırada Mekke’nin lideri olan babası Ebû Süfyân’a, îman hassâsiyeti ve vakârından dolayı mürâcaat etmemişti. Peygamber Efendimiz kendisiyle evlenerek, onu himâyesiz bir hâlde ortada kalmaktan kurtarmıştı. Aynı zamanda bu evlilik sebebiyle, Mekke müşrikleriyle Müslümanlar arasındaki düşmanlık da azalmıştı. (el-Mümtehıne, 7; Vâhıdî, s. 443)
PEYGAMBER ZEVCESİ – MÜMİNLERİN ANNESİ
Allâh Resûlü, şehevî arzuları için evlenmiş olsaydı, Medîne’de Muhâcirler ile Ensâr’ın yetişmiş ve çok güzel kızları vardı. Herhangi bir Müslüman, kızını Hazret-i Peygamber’e vermeyi büyük bir şeref sayar, kızlar da “Peygamber zevcesi” ve “mü’minlerin annesi” olmaya can atarlardı. Fakat Resûl-i Ekrem Efendimiz bu yola hiç mürâcaat etmemiştir.
İşte bütün bu ve benzeri birçok dînî, ahlâkî, ictimâî ve siyasî sebeplerle ve bilhassa İslâm hukûkunda kadınları ilgilendiren hususlarda kâfî derecede bilgili, tecrübeli, yetişmiş insana olan ihtiyaç sebebiyle, Rasûl-i Ekrem, Cenâb-ı Hakk’ın izni ve emriyle birden çok hanımla evlenmiştir. Zîrâ bâzı fıkhî meselelerde yalnız bir kadının kanaati kifâyet etmeyebilirdi. Bütün iklim, zaman ve mekânları içine alacak olan İslâm’ın, kadın ve âile ile alâkalı hukuk anlayışı bir kişiden tam mânâsıyla bize kadar intikâl edemeyebilirdi. Üstelik o hanımın, Peygamber Efendimiz’den önce vefât etmeyeceği husûsunda da kimse teminat veremezdi. Bu ise, İslâm’da kadın hukûkunun tam mânâsıyla teşekkül edememiş olması mânâsına gelirdi.
Pek çok mesele vardır ki, hanımlar bunu erkeklere sormaktan utanıp hayâ ederler. Fakat bir hanım, aynı meseleyi bir başka hanıma rahatlıkla açabilir. Bu sebeple İslâm cemiyetinin her zaman, yetişmiş, bilgili, Müslüman hanımlara ihtiyâcı vardır. Acabâ bu hususlarda, Hz. Peygamber ile birlikte yaşamış, meseleleri bizzat O’ndan öğrenmiş ve O’nun iltifatkâr nazarlarına muhâtab olmuş zevcelerinden daha bilgili bir kadın düşünülebilir mi?
Bütün bunların ötesinde, onların tamâmı, yaşadıkları zühd ve takvâ hayatlarıyla da bizlere ve âile efrâdımıza en güzel bir örnek olmuşlardır.
“Resûlullâh’ın çok evliliği, şimdiki insanlar için bir örnek teşkil eder mi?” şeklinde bir suâl vârid olursa, buna şöyle cevap verilebilir:
Peygamber Efendimiz’in kendi şahsıyla alâkalı bâzı davranışları, ümmetine emsâl değildir. Çünkü O, bir dînin ilk mümessili, kurucusu, tatbîk edeni ve Allâh’ın elçisi olarak çok daha farklı bir mevkideydi. Bu yüzden diğer insanlardan farklı bir sûrette sâdece kendisine mahsus olarak her gece teheccüde kalkması farz kılınmış, birkaç gün iftar etmeden oruç tutmasına (savm-ı visâl) müsâade edilmiş, O ve âilesinin zekât kabûl etmesi yasaklanmıştır. Tamâmen dînî, ictimâî ve siyâsî sebeplerle yapmış olduğu, aynı anda dörtten fazla evlilikler de İslâm âlimlerinin ittifakla kabûl ettiklerine göre, ümmetine örnek teşkil etmez.
BİR KADINLA EVLENİN!
“Teaddüd-i zevcât”ın dînimiz açısından hükmüne gelince:
Evvelâ şunu ifâde etmek gerekir ki, çok evliliği İslâm başlatmamış, bu hususta mevcut olan bir düzeni, belli sınırlamalara tâbî tutarak ıslâh etmiştir. İslâm’dan evvel, evlilikte bir sayı tahdîdi yoktu. İslâm bunu temel kâide olarak “dört”le tahdîd etmiştir. Hanımlar arasında adâletin sağlanamayacağından korkulduğunda, “bir” hanımla evlenmenin daha iyi olduğunu bildirmiştir.[3]
İSLAM’DA NEDEN DÖRT KADINLA EVLİLİK VARDIR?
İkincisi, dört kadınla evlenmek, bütün mü’minler için bir “emir” değil, bâzı durumlarda tanınmış bir “izin”dir.[4] Bu, savaş, hastalık, sakatlık, uzun ayrılıklar, himâye vb. birçok sebep netîcesinde âilelerin parçalanmaması, kadınların sâhipsiz ve hâmîsiz kalmaması için tatbîk edilmektedir. Meselâ çocuk doğurmayan veya fizikî-biyolojik durumu müsâit olmayan bir kadınla evlenmiş olan bir kişi, o kadını boşamaksızın ikinci bir kadın daha alabilir. Böyle zarûretler devâm ettiği takdirde, âileler çoğaltılmakla berâber bu sayı da “dört” ile sınırlandırılmıştır. Böylece bir âilenin yıkılmasından doğacak maddî-mânevî zararlar asgarîye indirilmiştir.
Gerçekten, harp görmüş bir memlekette birden fazla evliliği teşvîk, azalan nüfûsun telâfîsi ve fuhşun önlenmesi için bir zarûret hâline gelebilir. Bunun misâlleri geçmişte görüldüğü gibi gelecekte de ortaya çıkabilir. İnsanlığın saâdet ve selâmetine medâr olacak esasları muhtevî bulunan İslâm’da, bu şekilde ârızî sebeplerin zuhûru hâlinde ârızî hükümlerin tatbîk imkânı, “ruhsat”lar yoluyla açılmış olmaktadır. Hayâtı rahatlatan ve tabiî seyrinde devâmını sağlayan bu kâide, sâdece evlilik için değil, her sahada geçerlidir.
İşte bu keyfiyet, İslâm’ın her zaman ve mekân için hayâtî zarûretleri karşılayabilecek bir vasıfta olduğunu göstermektedir.
ERKEKLERE YÜKLENEN VAZİFE
Birden fazla (dörde kadar) evlenen erkeklere de eşleri arasında “adâleti temin etme” vazîfesi yüklenmiştir. Aksi hâlde Allâh’ın azâbıyla îkaz edilmişlerdir. Nitekim âyet-i kerîmede:
وَاِنْ خِفْتُمْ اَلاَّ تُقْسِطُوا فِى الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَاِنْ خِفْتُمْ اَلاَّ تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً اَوْ مَا مَلَكَتْ اَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ اَدْنَى اَلاَّ تَعُولُوا
“Eğer, velîsi olduğunuz mal sâhibi yetim kızlarla evlenmekle onlara haksızlık yapmaktan korkarsanız, onlarla değil, hoşunuza giden başka kadınlarla iki, üç ve dörde kadar evlenebilirsiniz; şâyet aralarında adâletsizlik yapmaktan korkarsanız bir tane ile veya elinizin altındakiyle (sâhip olduğunuz câriye ile) yetinin. Adâletten ayrılmamak için bu daha elverişlidir.” (en-Nisâ, 3) buyrulmuştur.
Diğer bir âyet-i kerîmede de:
وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا اَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلاَ تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَاِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَاِنَّ اللهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا
“Ne kadar gayret ederseniz edin, kadınlar arasında adâlete güç yetiremezsiniz. Binâenaleyh, birine büsbütün meyledip diğerini askıya alınmış gibi bırakmayınız. Eğer nefsinizi ıslâh eder, Allâh’tan korkup haksızlıktan sakınırsanız; hiç şüphesiz ki, Allâh Gafûr ve Rahîm’dir.” (en-Nisâ, 129) buyrulmuştur.
Peygamber Efendimiz, de bir hadîs-i şerîflerinde:
“Bir erkeğin nikâhında iki kadın bulunur da, aralarında adâlet gözetmezse, kıyâmet gününde bir tarafı felçli olarak diriltilir.” buyurmuşlardır. (İbn-i Mâce, Nikâh, 47)
Bununla birlikte erkeğin birden fazla evlenme hakkını kullanması, kadının nikâh esnâsında ileri süreceği şartla hudutlandırılabilir. Bu da kadınlara tanınmış bir haktır.[5]
FÜCUR NEDİR?
Yaratılıştaki ilâhî gâyeyi dikkate almadan sırf düz bir mantık ile bakıldığı takdirde, kadının da birden fazla kocasının olması mâkul görülse bile bu aslâ doğru değildir. Çünkü bu takdirde doğacak çocuğun nesebi ihtilâflı olur. Kime nisbet edilmesi lâzım geldiği bilinemez. Bu yüzden “fücûr” denilen bu evliliğe hiçbir dîn hattâ hiçbir lâ-dînî hukuk sistemi cevaz vermediği gibi İslâmiyet de vermez. Üstelik İslâm bu neseb tâyinindeki hassâsiyet dolayısıyla, boşanma olduğu takdirde, yeni bir evlilik için asgarî bir müddetle tahdit koyar. Bugünkü mer’î kanunların dikkate almadığı bu gerçek de, İslâm hukûkunun insan vâkıasını en doğru bir şekilde değerlendirip hükme bağladığının bir delîlidir.
Bütün bu şartlar göz önünde bulundurulduğunda, İslâm’ın, hayâtın her safhasını ve her türlü durumunu düşünerek “teaddüd-i zevcât”a izin vermiş olmasının hikmeti anlaşılabilir. Gerçekten o sâdece sağlıklı olanların değil, yaşlı ve güçsüzlerin de dînidir. O sâdece normal ve rahat zamanların değil, bütün sıkıntılarıyla birlikte istisnâî ve zor zamanların da dînidir. O sâdece erkeğin değil, gözetilmesi gereken bütün haklarını ve ihtiyaçlarını koruyarak kadının da dînidir. Âilenin sebepsiz yere yıkılmasına, çoluk çocuğun sefâlet ve felâkete düşmesine göz yummayacak kadar ferdi ve cemiyeti düşünen, insanlığın iffet ve haysiyetini koruyan yegâne dîndir.
[1] Bkz. İbn-i Hacer, el-İsâbe, IV, 360.
[2] Bkz. el-Ahzâb, 37.
[3] Bkz. en-Nisâ, 3.
[4] Elmalılı Muhammed Hamdi Efendi bu hususu şöyle açıklar:
Birden fazla kadınla evlenmeye gelince: Bunun esas itibârıyla yalnız bir müsâade ve mübah kılmak olduğunda ve haksızlık etme endişesi bulunduğu takdirde mekruh olduğu husûsunda söylenecek bir söz yoktur. Bununla berâber âyet, birden fazla kadınla evlenmenin bâzı durumlarda mendub olduğunu ve hattâ vâcib olduğunu bildirmekten de uzak değildir ki, bunu da en fazla gerek erkekler ve gerek kadınlar için fuhuş ve zinâ tehlikesinin ortaya çıkacağı durumlarda aramak gerekir. (Hak Dîni Kur’ân Dili, II, 1290)
powered by Borlabs Cookie