BEDİR ŞEHİTLERİ :
Hicri 2. yıl 17 Ramazan (13 Mart 624 Cuma günü) vuku bulan Bedir savaşında şehit olan sahabe efendilerimiz şunlardır:
Bedir savaşında, altısı Muhacirler’den, sekizi de Ensar’dan olmak üzere 14 şehit verildi.
1- H.z Mihca bin Salih r.a,
2- H.z Zü`ş-şimaleyn ibn abdi Amr r.a,
3- H.z Akil bin Büker r.a,
4- H.z Safvan bin Beyda r.a,
5-H.z Sa`d ibn Hayseme r.a,
6- H.z Mubeşşir bin Abdilmunzir r.a,
7- H.z Yezit bin Haris r.a,
8- Umeyr ibn Humem r.a,
9- H.z Rafi bin Mualla r.a,
Kardeşler:
10- H.z Avf ibn Afra r.a,
11- H.z Muavviz bin Afra r.a.
Çocuklar:
12- H.z Umeyr bin ebi Vakkas r.a,
13- H.z Haris bin Suraka r.a,
Yolda şehit olan yaralı:
14- H.z Ubeyde bin Haris r.a,
BEDİR ŞEHİTLERİNDEN KISA BILGI
Savaşta İlk Şehid Muhacirlerden H.z Mihca b. Salih (r.a.)
Harb âdeti üzere, önce her iki taraftan teke tek çarpışacak kimseler savaş meydanına çıkacaktı. Fakat, müşrikleri heyecana getirmek için ortaya atılan Amir b. Hadremî, harb usûlüne muhalefet ederek, mücâhidlere doğru bir ok attı. Ok, Muhacir Müslümanlardan Mihca Hazretlerine isabet etti ve orada İslâm Ordusu ilk şehidini verdi. Rasûli Ekrem (s.a.v.): “Mihca, şehidlerin efendisidir” buyurarak İslâm’ın bu ilk şehidini tebcil etti.
Şehitlerden Peygamberimizin (s.a.v.) amca oğlu Ubeyde b. Haris (r.a.)
Bedir gününde müşriklerden Utbe cahiliye adetleri üzere meydan okuyarak karşılarına savaşmak için 3 kişi istedi. Hz. Ali meydana çıkıp onun oğlu Velid’le karşılaştı. İkisi de aynı dönemdde yetişmiş birer gençtiler. Ali (r.a.) onu elinden tutarak yüzü koyun yere çarptı ve hemen öldürdü.
Sonra Şeybe b. Rabia kalktı. Hz. Hamza da kalktı. Onlar da aynı yaşlarda idiler. Hamza kuvvetli bir vuruşla onu yere serdi. Sonra Utbe b. Rabia kalktı. Ona da Ubeyde b. Haris karşı çıktı. İkisi de, iki direk gibiydiler. Birbirlerine saldırdılar. Ubeyde ona bir darbe vurarak sol tarafını kesti. Utbe de Ubeyde’nin ayağına yaklaştı ve kılıçla ayağına vurarak baldırını kesti. Hz. Hamza ile Hz. Ali, Utbe’nin üzerine hücum ederek onu ölümünü hızlandırdılar Ve Ubeyde’yi Rasûlullah (s.a.v.)’a getirdiler.
Genç yaşta şehitlik mertebesini kazanan Haris b Süraka (r.a.)
Hazreç Kabilesinden olan Haris b. Süraka adındaki genç, ordunun gerisinde su havuzunun başında bulunuyor ve vuruşmayı temâşâ ediyordu. Düşman tarafından atılan bir ok, ön saftaki mücâhidlerin üzerinden geçerek ona isabet etti ve orada şehid oldu. İşte Ensâr’dan ilk şehid düşen, bu zâttır.
Hadis:
Harise ibn Surâka el-Ensârî, Bedir günü çocuk olduğu hâlde (havuzdan su içerken İbnu’İ-Araka tarafından bir ok atılarak) vuruldu. Akabinde annesi (ki, Enes’in halasıdır) onu Peygamber’e getirdi de:
— Yâ Rasûlallah! Hârise’nin benim yanımdaki derecesini bilmektesin. Eğer oğlum Harise cennette ise ölümüne sabreder ve sevabımı Allah’tan beklerim. Şayet onun menzili diğerinde (yânı cehennemde) olursa, yapacağım işi görürsün, dedi.
Bunun üzerine Peygamber (S):
— “Yazık sana, sen aklım mı kaçırdın? Bîr tek cennet mi var? Şübhesiz birçok cennetler vardır. Ve şübhesiz senin oğlun Harise, Fir-devs cennetindedir” buyurdu.Buhari,Megazi:9
Çocuk denilecek yaşta şehit düşen Umeyr b. Ebi Vakkas (r.a.)
Sa’d b. Ebî Vakkas şöyle anlatıyor: Kardeşim Umeyr b. Ebî Vakkas’ı, Efendimiz (s.a.v.) bizi teftiş etmezden önce Bedir suyunda gördüm, orada gizleniyordu. Ben:
“Ey kardeşim, niçin gizleniyorsun?” diye sorunca,
“Korkarım ki, Hz. Peygamber beni küçük görür de geri çevirir diye korkuyorum. Halbuki ben çıkmak istiyorum. Umulur ki, Allah bana şehidlik mertebesi verir” dedi.
Sonunda o, Efendimize (s.a.v.) gösterildi. Hz. Peygamber onu küçük bularak savaşa katılmasına izin vermedi. O da ağladı. Bunu gören Hz. Peygamber ona izin verdi. Ben onun kılıcının ve kınının iplerini, küçüklüğünden ötürü, bağlıyordum. O on altı yaşında iken şehid düştü. (Hayatü’s-sahabe, III/55-56)
Umeyr b. Humam ve Avf b.Haris (r.a.)
Efendimiz (s.a.v.)tesirli bir konuşma ile müslümanları cihada teşvik ediyordu: “Ey Ashabım! Sonsuz kuvvet ve kudret sahibi Allah’a yemin ederim ki her kim, bugün düşmandan yüz çevirmeyip sebat eder ve çarpışa çarpışa şehid olursa; Cenâb-ı Hak, onu mükâfaat olarak elbette cennetine koyacaktır. Bugün şehid olacakları en yüksek cennet; Cennetü’l-Firdevs hazır olarak beklemektedir.
Efendimiz (s.a.v.)’in bu müjdesini işiten Umeyr bin Humam (r.a.) daha bir aşka geldi: “Ah ne kadar güzel! Cennetle aramızda bir nefeslik mesafe kalmış… demek ki cennete gitmek için bir düşman kılıcı kâfi…”
Torbasından hurma çıkarttı, yemeye başladı ve sonra: “Şu hurmaları yeyinceye kadar yaşarsam bu uzun bir yaşamdır” dedi ve hurmaları atarak düşman saflarına daldı. Orada şehid oldu. (Ahmet b.Hanbel, III/136,137)
Ensar’dan Avf bin Haris (r.a.) Efendimize (s.a.v.) koştu ve: “Ey Allah’ın Rasûlü! Kulun Rabbini hoşnud eden işi nedir?”
Efendimiz (s.a.v.): “Bilekleri yoruluncaya kadar kılıç sallamak!” buyurdular. Bunun üzerine Avf bin Haris, daha çevik hareket edebilmek için zırhını da çıkartarak yalın kılıç düşmanın arasına daldı ve çarpışa çarpışa şehit oldu.
Bekârlar evinin sahibi şehit Sad b. Hayseme (r.a.)
İslâm dininin kabul edilmesinde ve yayılmasında bekârların gayretleri ve gösterdikleri fedakârlıklar dillere destandır. İlk Müslümanlardan birçoğu bekârdır. Bekâr olan bu delikanlılar, Hz. Peygamber’in etrafında pervane gibi dönerlerdi. Muhacirlerden bekâr olanlar, kendileri gibi bekâr olan Sa’d b. Hayseme’nin evini mekân seçmişlerdi. Sa’d da onlara hem evini hem de gönlünü açmıştı. Kübâ’daki bütün Müslümanlar burada toplanırlar, Hz. Peygamber de onlara sohbet ederdi. Bu sebepten Sa’d b. Hayseme’nin evine ‘bekârlar evi’ manasına gelen “Menzilü’l-Uzzâb” denirdi.
İlk Cuma namazı da bu sahabe efendimizin evinde Efendimizin (s.a.v.) izniyle Hz. Musab tarafından kıldırılmıştı. İşte evini Müslümanların hizmetine açtığı gibi Bedir gününde de gönlünü, bedenini Allah’a ve Rasûlü’ne açarak şehitlik payesine ulaşmıştır.
Hz. Ali’nin anlattığına göre; o gün gündüz ilerleyince Müslümanlarla müşriklerin safları birbirine karıştı. Kum tepesinin üstünde müşriklerden birisiyle Sad b. Hayseme çarpışıyordu. Müşrik nihayet Sad b. Hayseme’yi şehit etti.
Bedir’de şehit kardeşler
Abdurrahman b. Avf (r.a.) anlatıyor: “Bedir’in tam kızıştığı andı. Allah Rasûlü’nün bir avuç kum alıp düşmanın yüzüne saçtığı ve “Yüzleri kararsın” buyurduğu anda müşriklerin ele başları Rasûlullah (s.a.v)’ın bir gün önce tek tek yerlerini gösterdiği yerlere düşerek cehennemi boyluyorlardı. Bu sırada Ensar’dan iki genç Efendimize (s.a.v.) Mekke’de iken çeşitli eziyetler yapan, hakaretler eden İslâm’ın en azılı düşmanı Ebû Cehil’i arıyorlardı. Abdurrahman b. Avf’a onu sordular. Kendilerine; “onu ne yapacaksın” diye soruduğunda, cevap olarak: “Allah’a söz verdik. İslâmın yayılmasını engellemeye çalışan İslâm’ın en büyük düşmanı olan bu karanlık ruhu öldüreceğiz” diyen iki genç sahabiydi.
Abdurrahman b. Avf bir ara gördüğü Eb Cehil’i parmağıyla işaret ederek onlara gösterdi ve her ikisi de anında ona hucum ederek kılıç darbeleriyle Ebû Cehil’i yere indirdiler. İnsanlık tarihinde küfrü temsil edenlerden biri ve Allah Rasûlü’nün:“Bu ümmetin Firavunu’dur” dediği en büyük kâfir de yıkılmıştı. Onu vurup yıkan yiğit sahabiler, Muaz ve Muavviz adında iki kardeşti. (Buhari VIII/s.3720)
Afra annemizin üç oğlu vardı üçü de Bedir savaşına katılmışlardı. Savaşta Muaz ve Muavviz Allah’ın Düşmanı olan Ebu Cehil’i öldürdükten sonra kendileri de şehit düştüler. Onların şehitlik mertebesine ulaştığını haber alan Afra (r.anha) diğer oğlu Avf’ın şehit olmayışına üzüldü. İstiyordu ki; onu da Allah yolunda şehit versin. Efendimize (s.a.v.) bu üzüntüsünü şöyle dile getirdi: “Ya Rasûlallah! Diğer çocuklarım şehit oldu, Keşke Avf’da aynı mertebeye ulaşsaydı. Acaba Avf onlardan daha mı geridedir?”
Rasûlullah (s.a.v) bu vefakâr insanın yüreğine su serpen şu cevabı verdi: “Hayır! Muaz ve Muavviz ömürlerinin encamını görmeden şehit oldular. Fakat Avf da onlardan geride değildir” buyurdu. Çok geçmeden Avf şehit edildi. Böylece Afra validemizin arzusu gerçekleşmiş oldu. Daha sonra dört çocuğu olan annemizin bu dört çocuğu da Raci, Mâune ve Yemame savaşlarında şehit oldular. Yedi şehit annesi olan bu hanım sahabinin şehit çocularına sahabe annemize atfen Afra’nın oğulları lakabını koymuşlardı. (İbn Sad Tabakat VIII/443, Hanım sahabiler s. 238)
Rasûlullah (s.a.v)’ın yanında olan Afra annemiz gibi diğer sahabe efendilerimizin bir gayesi vardı: O da Allah’ın rızasıydı. Bu gayeye hizmet için oğullarından, eşlerinden ve canlarından vazgeçecek kadar kâmil manada iman sahibi idiler.
Hazırlayan :Mehmet Çelik (Peygamberler ve Sahabeler Kabirleri)